Historia
Polonez uważany jest za najstarszy polski taniec – wzmianki o tańcu w rodzaju poloneza pochodzą z drugiej połowy XVI i początku XVII wieku. Polonez jest jedynym polskim tańcem narodowym, wywodzącym się ze środowiska szlacheckiego, z którego następnie przeniósł się do wiejskich ludzi, gdzie nazywano go chodzonym lub wolnym.Jako staropolski taniec korowodowy powstał prawdopodobnie podczas uroczystości koronacyjnej Henryka Walezego w 1574 r. celem przedstawienia królowi całego dworu przechadzającego się przed tronem krokiem powolnym, posuwistym. Stąd bierze się charakter tańca, określany jako uroczysty i dostojny. Tańczony pod koniec XVI i XVII w. na dworze królów polskich był swego rodzaju paradą szlachty przed królem i stanowił nieodzowną część ceremoniału dworskiego. Od około XVII wieku polonez stał się reprezentacyjnym tańcem narodowym. Podziwiany przez cudzoziemców, zdobył popularność na całym świecie; był tańczony na wszystkich dworach, przy każdej odświętnej okazji. Do 1939 roku stanowił w odmianie dworskiej (salonowej) jeden z podstawowych punktów programu każdego balu w Polsce. Muzykę polonezową odnaleźć można w twórczości kompozytorów takich jak Sebastian Bach czy Georg Philipp Telemann. Nazwa tańca pochodzi z języka francuskiego (fr. dance polonaise 'taniec polski’). Z biegiem czasu przymiotnik „polonaise” wszedł w powszechne użycie, a Polacy nazywali go polonezem.
Charakter
Polonez jest tańcem chodzonym, poważnym, o wolnym lub umiarkowanym tempie, metrum 3/4. Jego piękno ukryte jest w dostojnej formie ruchowej, w której mężczyźni z godnością prowadzą swoje partnerki. Majestatyczne kroki mają w sobie wiele dumy, powagi, czaru i uroku. W tańcu panuje naturalna harmonia, płynność i swoboda wykonywanych ruchów. Obecnie występuje w polonezie wiele stylizowanych odmian kroków, figur i ukłonów tanecznych. Poloneza tańczy się w parze dookoła sali, w ustawieniu para za parą tworząc kolumny, półkola, rzędy, mostki, tunele; wymienia się grzecznościowe ukłony. Pierwowzorem poloneza był prosty korowód par, oparty na zwykłym kroku chodzonym. Poloneza zaczynała tańczyć najbardziej dostojna para, a dopiero za nią podążały inne pary. Zwyczaj ten zachowany jest do dzisiejszego dnia – polonez jest tańcem rozpoczynającym najświetniejsze bale i uroczystości.
Strój
Bardzo często zespoły taneczne prezentują poloneza w ubiorze ułańskim z okresu Księstwa Warszawskiego: kobieta w długiej do kostek białej sukni, a mężczyzna w mundurze wojskowym z wysoką, sztywną czapką z daszkiem – konfederatką.
Tekst Jadwiga Madej